سال 17، شماره 1 - ( بهمن - اسفند 1401 )
جلد 17 شماره 1 صفحات 21-7 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Shahsavarinia K, Faridaalaee G, Soleimanpour H, Sadeghi-Ghyassi F, Atashgahi S, Milanchian N, et al . Cerebral Venous Thrombosis (CVT) Following COVID-19 Vaccination: an Umbrella Review of Systematic Reviews. Iran J Med Microbiol 2023; 17 (1) :7-21
URL: http://ijmm.ir/article-1-1729-fa.html
URL: http://ijmm.ir/article-1-1729-fa.html
شهسواری نیا کاووس، فرید اعلایی غلامرضا، سلیمان پور حسن، صادقی غیاثی فاطمه، آتشگاهی صنم، میلانچیان نوشین، و همکاران.. ترومبوز ورید مغزی (CVT) به دنبال واکسیناسیون کووید-19: مروری جامع بر مطالعات مروری نظام مند. مجله میکروب شناسی پزشکی ایران. 1401; 17 (1) :7-21
کاووس شهسواری نیا1 
، غلامرضا فرید اعلایی2 ، حسن سلیمان پور2 ، فاطمه صادقی غیاثی3 ، صنم آتشگاهی2 ، نوشین میلانچیان4 ، نسرین ابوالحسن پور5 ، هانیه صالحی پورمهر 6
، غلامرضا فرید اعلایی2 ، حسن سلیمان پور2 ، فاطمه صادقی غیاثی3 ، صنم آتشگاهی2 ، نوشین میلانچیان4 ، نسرین ابوالحسن پور5 ، هانیه صالحی پورمهر 6
1- مرکز تحقیقات پیشگیری از آسیب حوادث جاده ای، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
2- مرکز تحقیقات اورژانس و تروما، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
3- مدیریت اطلاعات سلامت، دانشکده مدیریت و انفورماتیک پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
4- دانشکده علوم پزشکی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
5- مرکز تحقیقات پزشکی مبتنی بر شواهد، مرکز EBM ایران: مرکز تعالی موسسه جوآنا بریگز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
6- مرکز تحقیقات پزشکی مبتنی بر شواهد، مرکز EBM ایران: مرکز تعالی موسسه جوآنا بریگز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران ، poormehrh@yahoo.com
2- مرکز تحقیقات اورژانس و تروما، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
3- مدیریت اطلاعات سلامت، دانشکده مدیریت و انفورماتیک پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
4- دانشکده علوم پزشکی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
5- مرکز تحقیقات پزشکی مبتنی بر شواهد، مرکز EBM ایران: مرکز تعالی موسسه جوآنا بریگز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
6- مرکز تحقیقات پزشکی مبتنی بر شواهد، مرکز EBM ایران: مرکز تعالی موسسه جوآنا بریگز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران ، poormehrh@yahoo.com
چکیده: (1338 مشاهده)
زمینه و اهداف: این مرور چترگونه، اطلاعات جامعی را در مورد شواهد ارتباط بین ترومبوز ورید مغزی (CVT) و واکسیناسیون کوید-۱۹ ارائه می‌کند.
مواد و روش کار: ما پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط را برای دسترسی به مرورهای سیستماتیک با یا بدون متاآنالیز مرتبط با موضوع که ارتباط بین واکسیناسیون COVID ۱۹ و CVT را به هر زبانی تا مارس ۲۰۲۲ مطالعه می‌کردند، جستجو کردیم. دو بازبین به‌طور مستقل داده‌ها را با استفاده از فرم JBI برای استخراج داده ها در مرورهای سیستماتیک و ترکیب نتایج، استخراج نمودند.
یافته ها: جستجوی اولیه به ۸۸۶ عنوان منجر شد و در نهایت، ۴۸ متن کامل انتخاب شد و از این میان، ۱۲ مرور سیستماتیک کیفی یا فراتحلیل کمی واجد شرایط جهت ورورد به این مرور چترگونه بودند. هیچ مطالعه ای بر اساس استفاده از چک لیست JBI در مرحله ارزیابی انتقادی حذف نشد. نتایج نشان داد که ترومبوز سینوس ورید مغزی (CVST) ناشی از واکسن کووید-۱۹ می‌تواند در هر گروه سنی، در هر دو جنس و با همه انواع واکسن‌ها رخ دهد. با این حال، زنان جوان بیشتر موارد مبتلا بودند. اگرچه این عارضه در انواع واکسن های آدنوویروس رایج تر است، اما واکسن های متشکل از mRNA نیز عاری از عوارض جانبی نیستند. سردرد معمول ترین علامت بالینی بود. ترومبوسیتوپنی، سنجش PF۴ IgG و ارزیابی d-Dimer در بسیاری از مطالعات گزارش شده مثبت بود.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که CVST از واکسن COVID-۱۹ می‌تواند بدون محدودیت سنی برای هر دو جنس و همه انواع واکسن‌ها اتفاق بیفتد. اگرچه CVST یک وضعیت تهدید کننده زندگی است، اما تشخیص به موقع و مهمتر از همه مدیریت آن می تواند برای بیماران نجات بخش باشد. توازن کلی خطر و منفعت به نفع واکسیناسیون در همه مطالعات وارد شده در مرور چترگونه فعلی مثبت است.
واژه‌های کلیدی: کوید-19، واکسن های کووید 19، ترومبوز وریدی، مرور سیستماتیک
نوع مطالعه: مقاله مروری |
موضوع مقاله:
ویروس شناسی پزشکی
دریافت: 1401/2/5 | پذیرش: 1401/6/5 | انتشار الکترونیک: 1401/10/30
دریافت: 1401/2/5 | پذیرش: 1401/6/5 | انتشار الکترونیک: 1401/10/30
فهرست منابع
1. Mao L, Jin H, Wang M, Hu Y, Chen S, He Q, et al. Neurologic Manifestations of Hospitalized Patients With Coronavirus Disease 2019 in Wuhan, China. JAMA Neurol. 2020;77(6):683-90. [DOI:10.1001/jamaneurol.2020.1127] [PMID] [PMCID]
2. Leung NHL, Chu DKW, Shiu EYC, Chan K-H, McDevitt JJ, Hau BJP, et al. Respiratory virus shedding in exhaled breath and efficacy of face masks. Nature Medicine. 2020;26(5):676-80. [DOI:10.1038/s41591-020-0843-2] [PMID] [PMCID]
3. Shahsavarinia K, Rahvar G, Soleimanpour H, Saadati M, Vahedi L, Mahmoodpoor A. Spontaneous pneumomediastinum, pneumothorax and subcutaneous emphysema in critically ill COVID-19 patients: A systematic review. Pak J Med Sci. 2022;38(3Part-I):730-5. [DOI:10.12669/pjms.38.3.5529] [PMID] [PMCID]
4. Mostafaei A, Ghojazadeh M, Hajebrahimi S, Abolhasanpour N, Salehi-Pourmehr H. Clinical Presentation of Iranian Patients Affected with COVID-19: A Thousand Faces Disease. Iran J Allergy Asthma Immunol. 2021;20(2):140-6. [DOI:10.18502/ijaai.v20i2.6047] [PMID]
5. Shahsavarinia K, Ghojazadeh M, Ghabousian A, Hatefnia F, Soleimanpour M, Soleimanpour H. An Umbrella Review of Clinical Efficacy and Adverse Cardiac Events Associated with Hydroxychloroquine or Chloroquine with or Without Azithromycin in Patients with COVID-19. Anesth Pain Med. 2021;11(4):e115827. [DOI:10.5812/aapm.115827]
6. Wang D, Hu B, Hu C, Zhu F, Liu X, Zhang J, et al. Clinical Characteristics of 138 Hospitalized Patients With 2019 Novel Coronavirus-Infected Pneumonia in Wuhan, China. JAMA. 2020;323(11):1061-9. [DOI:10.1001/jama.2020.1585] [PMID] [PMCID]
7. Bhargava A, Fukushima EA, Levine M, Zhao W, Tanveer F, Szpunar SM, et al. Predictors for Severe COVID-19 Infection. Clin Infect Dis. 2020;71(8):1962-8. [DOI:10.1093/cid/ciaa674] [PMID] [PMCID]
8. Zaim S, Chong JH, Sankaranarayanan V, Harky A. COVID-19 and Multiorgan Response. Curr Probl Cardiol. 2020;45(8):100618. [DOI:10.1016/j.cpcardiol.2020.100618] [PMID] [PMCID]
9. Varatharaj A, Thomas N, Ellul MA, Davies NWS, Pollak TA, Tenorio EL, et al. Neurological and neuropsychiatric complications of COVID-19 in 153 patients: a UK-wide surveillance study. Lancet Psychiatry. 2020;7(10):875-82. [DOI:10.1016/S2215-0366(20)30287-X] [PMID]
10. Shi Y, Wang G, Cai XP, Deng JW, Zheng L, Zhu HH, et al. An overview of COVID-19. J Zhejiang Univ: Sci B. 2020;21(5):343-60. [DOI:10.1631/jzus.B2000083] [PMID] [PMCID]
11. Organization WH. COVID-19 advice for the public: Getting vaccinated 2019 [Available from: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/covid-19-vaccines/advice.
12. Perry RJ, Tamborska A, Singh B, Craven B, Marigold R, Arthur-Farraj P, et al. Cerebral venous thrombosis after vaccination against COVID-19 in the UK: a multicentre cohort study. Lancet. 2021;398(10306):1147-56. [DOI:10.1016/S0140-6736(21)01608-1] [PMID]
13. Coutinho JM, Zuurbier SM, Aramideh M, Stam J. The incidence of cerebral venous thrombosis: a cross-sectional study. Stroke. 2012;43(12):3375-7. [DOI:10.1161/STROKEAHA.112.671453] [PMID]
14. Ferro JM, Bousser MG, Canhão P, al. e. European Stroke Organization guideline for the diagnosis and treatment of cerebral venous thrombosis - Endorsed by the European Academy of Neurology. Eur Stroke J. 2017;2(3):195-221. [DOI:10.1177/2396987317719364] [PMID] [PMCID]
15. Ferro JM, Canhão P, Stam J, Bousser M. Barinagarrementeria F. Prognosis of cerebral vein and dural sinus thrombosis: results of the International Study on Cerebral Vein and Dural Sinus Thrombosis (ISCVT). Stroke. 2004;35(3):664-70. [DOI:10.1161/01.STR.0000117571.76197.26] [PMID]
16. Canhão P, Ferro J, Lindgren A, Bousser M, Stam J, Barinagarrementeria F. Causes and predictors of death in cerebral venous thrombosis. Stroke. 2005;36(8):1720-5. [DOI:10.1161/01.STR.0000173152.84438.1c] [PMID]
17. Ozonoff A, Nanishi E, Levy O. Bell's palsy and SARS-CoV-2 vaccines. Lancet Infect Dis. 2021;21(4):450-2. [DOI:10.1016/S1473-3099(21)00076-1] [PMID]
18. Ferro JM, Canhão P. Cerebral Venous Sinus Thrombosis: Update on Diagnosis and Management. Curr Cardiol Rep. 2014;16(9):523. [DOI:10.1007/s11886-014-0523-2] [PMID]
19. Aromataris E, Fernandez R, Godfrey CM, Holly C, Khalil H, Tungpunkom P. Summarizing systematic reviews: methodological development, conduct and reporting of an umbrella review approach. Int J Evid Based Healthc. 2015;13 (3 ):132-40. [DOI:10.1097/XEB.0000000000000055] [PMID]
20. Whiting P, Rutjes AWS, Reitsma JB, Bossuyt PMM, Kleijnen J. The development of QUADAS: a tool for the quality assessment of studies of diagnostic accuracy included in systematic reviews. BMC Med Res Methodol. 2003;3(1):25. [DOI:10.1186/1471-2288-3-25] [PMID] [PMCID]
21. Sharifian Dorche M, Bahmanyar M, Sharifian-Dorche A, Mohammadi P, Nomovi M, Mowla A. Vaccine-induced immune thrombotic thrombocytopenia and cerebral venous sinus thrombosis post COVID-19 vaccination; a systematic review. J Neurol Sci. 2021;428:117607. [DOI:10.1016/j.jns.2021.117607] [PMID] [PMCID]
22. Dotan A, Shoenfeld Y. Perspectives on vaccine induced thrombotic thrombocytopenia. J Autoimmun. 2021;121:102663. [DOI:10.1016/j.jaut.2021.102663] [PMID] [PMCID]
23. Chen J, Yuangui C, Chen Y, Williams AP, Gao Y, Zeng J. Nervous and Muscular Adverse Events after COVID-19 Vaccination: A Systematic Review and Meta-Analysis of Clinical Trials. Vaccines [Internet]. 2021; 9(8). [DOI:10.3390/vaccines9080939] [PMID] [PMCID]
24. Wu Q, Dudley MZ, Chen X, Bai X, Dong K, Zhuang T, et al. Evaluation of the safety profile of COVID-19 vaccines: a rapid review. BMC Med. 2021;19(1):173. [DOI:10.1186/s12916-021-02059-5] [PMID] [PMCID]
25. Bignucolo A, Scarabel L, Mezzalira S, Polesel J, Cecchin E, Toffoli G. Sex Disparities in Efficacy in COVID-19 Vaccines: A Systematic Review and Meta-Analysis. Vaccines [Internet]. 2021; 9(8). [DOI:10.3390/vaccines9080825] [PMID] [PMCID]
26. Palaiodimou L, Stefanou M-I, Katsanos AH, Aguiar de Sousa D, Coutinho JM, Lagiou P, et al. Cerebral Venous Sinus Thrombosis and Thrombotic Events After Vector-Based COVID-19 Vaccines. Neurology. 2021;97(21):e2136. [DOI:10.1212/WNL.0000000000012896] [PMID]
27. Jaiswal V, Nepal G, Dijamco P, Ishak A, Dagar M, Sarfraz Z, et al. Cerebral Venous Sinus Thrombosis Following COVID-19 Vaccination: A Systematic Review. J Prim Care Community Health. 2022(13):21501319221074450. [DOI:10.1177/21501319221074450] [PMID] [PMCID]
28. Aghabaklou S, Razavi SM, Mohammadi P, Gholamin S, Mowla A. Cerebral Coagulation Complications Following COVID-19 Adenoviral Vector Vaccines: A Systematic Review. J Neurol Res. 2021;11(5):69-76. [DOI:10.14740/jnr700] [PMCID]
29. Elberry MH, Abdelgawad HAH, Hamdallah A, Abdella WS, Ahmed AS, Ghaith HS, et al. A systematic review of vaccine-induced thrombotic thrombocytopenia in individuals who received COVID-19 adenoviral-vector-based vaccines. J Thromb Thrombolysis. 2022;53(4):798-823. [DOI:10.1007/s11239-021-02626-w] [PMID] [PMCID]
30. Hafeez MU, Ikram M, Shafiq Z, Sarfraz A, Sarfraz Z, Jaiswal V, et al. COVID-19 Vaccine-Associated Thrombosis With Thrombocytopenia Syndrome (TTS): A Systematic Review and Post Hoc Analysis. Clin Appl Thromb/Hemost. 2021;27. [DOI:10.1177/10760296211048815] [PMID] [PMCID]
31. Matar RH, Than CA, Nakanishi H, Daniel RS, Smayra K, Sim BL, et al. Outcomes of patients with thromboembolic events following coronavirus disease 2019 AstraZeneca vaccination: a systematic review and meta-analysis. Blood Coagul Fibrinolysis. 2022;33(2):90-112. [DOI:10.1097/MBC.0000000000001113] [PMID] [PMCID]
32. Waqar U, Ahmed S, Gardezi SMHA, Tahir MS, Abidin Zu, Hussain A, et al. Thrombosis with Thrombocytopenia Syndrome After Administration of AZD1222 or Ad26.COV2.S Vaccine for COVID-19: A Systematic Review. Clin Appl Thromb/Hemost. 2021;27. [DOI:10.1177/10760296211068487] [PMID] [PMCID]
33. Yavaşoğlu İ. Vaccination and Thrombotic Thrombocytopenic Purpura. Turk J Haematol. 2020;37(3):218-9. [DOI:10.4274/tjh.galenos.2020.2020.0060] [PMID] [PMCID]
34. Brown RC, Blecher TE, French EA, Toghill PJ. Thrombotic thrombocytopenic purpura after influenza vaccination. Br Med J. 1973;2(5861):303. [DOI:10.1136/bmj.2.5861.303-a] [PMID] [PMCID]
35. Kojima Y, Ohashi H, Nakamura T, Nakamura H, Yamamoto H, Miyata Y, et al. Acute thrombotic thrombocytopenic purpura after pneumococcal vaccination. Blood Coagul Fibrinolysis. 2014;25(5). [DOI:10.1097/MBC.0000000000000058] [PMID]
36. Kadikoylu G, Yavasoglu I, Bolaman Z. Rabies vaccine-associated thrombotic thrombocytopenic purpura. Transfus Med. 2014;24(6):428-9. [DOI:10.1111/tme.12160] [PMID]
37. Hermann R, Pfeil A, Busch M, Kettner C, Kretzschmar D, Hansch A, et al. [Very severe thrombotic thrombocytopenic purpura (TTP) after H1N1 vaccination]. Med Klin (Munich). 2010;105(9):663-8. [DOI:10.1007/s00063-010-1107-6] [PMID]
38. Greinacher A, Thiele T, Warkentin TE, Weisser K, Kyrle PA, Eichinger S. Thrombotic Thrombocytopenia after ChAdOx1 nCov-19 Vaccination. N Engl J Med. 2021;384(22):2092-101. [DOI:10.1056/NEJMoa2104840] [PMID] [PMCID]
39. Kennedy VE, Wong CC, Hong JM, Peng T, Brondfield S, Reilly LM, et al. VITT following Ad26.COV2.S vaccination presenting without radiographically demonstrable thrombosis. Blood Adv. 2021;5(22):4662-5. [DOI:10.1182/bloodadvances.2021005388] [PMID] [PMCID]
40. Vayne C, Nguyen TH, Rollin J, Charuel N, Poupon A, Pouplard C, et al. Characterization of New Monoclonal PF4-Specific Antibodies as Useful Tools for Studies on Typical and Autoimmune Heparin-Induced Thrombocytopenia. Thromb Haemost. 2021;121(3):322-31. [DOI:10.1055/s-0040-1717078] [PMID]
41. Cines DB, Bussel JB. SARS-CoV-2 Vaccine-Induced Immune Thrombotic Thrombocytopenia. New England Journal of Medicine. 2021;384(23):2254-6. [DOI:10.1056/NEJMe2106315] [PMID] [PMCID]
42. Greinacher A, Selleng K, Warkentin TE. Autoimmune heparin induced thrombocytopenia. J Thromb Haemost. 2017;15(11):2099-114. [DOI:10.1111/jth.13813] [PMID]
43. Mehta PR, Apap Mangion S, Benger M, Stanton BR, Czuprynska J, Arya R, et al. Cerebral venous sinus thrombosis and thrombocytopenia after COVID-19 vaccination - A report of two UK cases. Brain Behav Immun. 2021;95:514-7. [DOI:10.1016/j.bbi.2021.04.006] [PMID] [PMCID]
44. Shakibajahromi B, Borhani-Haghighi A, Haseli S, Mowla A. Cerebral venous sinus thrombosis might be under-diagnosed in the COVID-19 era. Eneurologicalsci. 2020;20:100256. [DOI:10.1016/j.ensci.2020.100256] [PMID] [PMCID]
45. Shakibajahromi B, Haghighi AB, Salehi A, Vardanjani HM, Ghaedian M, Safari A, et al. Clinical and radiological characteristics and predictors of outcome of cerebral venous sinus thrombosis, a hospital-based study. Acta Neurol Belg. 2020;120(4):845-52. [DOI:10.1007/s13760-018-1009-6] [PMID]
46. Coutinho JM, Ferro JM, Canhão P, Barinagarrementeria F, Cantú C, Bousser M, et al. Cerebral venous and sinus thrombosis in women. Stroke. 2009;40(7):2356-61. [DOI:10.1161/STROKEAHA.108.543884] [PMID]
47. Gürtler L, Seitz R, Schramm W. Cerebral venous thrombosis after COVID-19 vaccination: is the risk of thrombosis increased by intravascular application of the vaccine? Infection. 2021;49(5):1071-4. [DOI:10.1007/s15010-021-01658-x] [PMID] [PMCID]
48. Furie KL, Cushman M, Elkind MSV, Lyden PD, Saposnik G, null n. Diagnosis and Management of Cerebral Venous Sinus Thrombosis With Vaccine-Induced Immune Thrombotic Thrombocytopenia. Stroke. 2021;52(7):2478-82. [DOI:10.1161/STROKEAHA.121.035564] [PMID]
49. Taquet M, Husain M, Geddes JR, Luciano S, Harrison PJ. Cerebral venous thrombosis and portal vein thrombosis: A retrospective cohort study of 537,913 COVID-19 cases. E Clinical Medicine. 2021;39. [DOI:10.1016/j.eclinm.2021.101061] [PMID] [PMCID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
