زمینه و اهداف: گیاهان دارویی در طب سنتی برای درمان انواع بیماری ها از جمله بیماری های عفونی بکار می روند. با توجه به اینکه درمان عفونت های ویروسی با داروهای شیمیایی موجود به علت پیدایش مقاومت دارویی در ویروس ها معمولا با مشکلاتی روبرو می شوند، نیاز مبرم به داروهای ضد ویروسی نوین همیشه احساس می شود. در این پژوهش بیست و پنج گونه گیاهان دارویی ایران که در طب سنتی بر علیه بیماری های عفونی بکار می روند از نظر داشتن اثرات ضد ویروسی در برابر آدنو ویروس، ویروس سرخک، روتا ویروس، اکو ویروس 11 و HSV-1 مورد بررسی قرار گرفتند.
روش بررسی: عصاره آبی گیاهان مورد نظر تهیه گردید و آستانه توکسیسیته آنها روی دودمان های سلولی RD, BSC-1, Hep-II, Vero با روش جذب رنگ قرمز خنثی و مشاهده میکروسکوپی CPE تعیین گردید. اثرات ضد ویروسی داروها با روش های سنجش مهار اثرات CPE و سنجش کاهش پلاک مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته ها: از بین گیاهان مورد بررسی عصاره برگ نیلوفر سفید، سماق، مامیران و هلیله زرد روی HSV-1 و آدنو ویروس موثر بودند. غلظت 1000 mg/ml مامیران بطور کامل تکثیر HSV-1 و آدنو ویروس را مهار کرد؛ ولی اثر آن روی HSV-1 چشمگیرتر بود؛ بطوریکه غلظت 500 mg/ml آن نیز از تکثیر ویروس کاملا جلوگیری می کرد. هلیله زرد اثر کمتری در ممانعت از تکثیر هر دو ویروس از خود نشان داد.
نتیجه گیری: گیاهان دارویی یکی از زمینه هایی هستند که با بررسی آنها با احتمال قریب به یقین می توان به عوامل دارویی موثری دست پیدا کرد. در این بررسی نیز اثر ضد ویروسی چهار نوع از آنها مشخص گردید ولی برای مشخص شدن مکانیسم اثر داروها و بدست آوردن داروهای موثری از آنها، پژوهش های بیشتری لازم است.